DERYA YETİM
ANKARA

Kalkınma Bakanlığı tarafından uzun süredir hazırlıkları sürdürülen 10. Kalkınma Planı çalışmalarının resmi süreci, 05.06.2012 tarihli Başbakanlık genelgesiyle başlatıldı. Bu çerçevede, planın katılımcılık boyutunun esas bölümünü teşkil eden 46 adet Özel İhtisas Komisyonu ve 20 adet çalışma grubu kuruldu. Söz konusu komisyonlarda 3 bini aşkın akademisyen, kamu, özel kesim ve sivil toplum kuruluşu temsilcisi bir araya gelerek çalışmalara katkı verdi. 10. Kalkınma Planı'nın geniş bir perspektifle hazırlanması amacıyla özel ihtisas komisyon çalışmalarına paralel bir biçimde 1 Mart 2012-5 Mart 2013 tarihleri arasında farklı kesim ve kişilerle katılımcı toplantılar gerçekleştirildi. Söz konusu toplantılarla iş dünyası, siyaset dünyası, sivil toplum kuruluşları, düşünce kuruluşları, akademik çevreler, kamu kuruluşları, özel sektör ve medya kuruluşları temsilcilerinin Plan çalışmalarına katkı vermesi sağlandı. Ayrıca kalkınma ajansları aracılığıyla, mahalli idarelerin ve yerel aktörlerin Türkiye'nin kalkınma öncelikleri konusundaki görüşleri alındı. Bu çalışmalara, ülke genelinde yedi bini aşkın kişi katkı sağladı.

Plan, katılımcı toplantılardan elde edilen girdilerin yanı sıra Kalkınma Bakanlığı'nın güçlü planlama deneyimi, yetişmiş uzman gücü, kapsamlı makroekonomik modeli ile sektörel ve bölgesel stratejiler, kurumsal stratejik planlar ve uluslararası trend çalışmalarından faydalanılarak hazırlandı. Planda yer alan hedef, politika ve programlar hazırlanırken küresel eğilimler ve ülkemizin potansiyeli ile ülkenin çözülmesi gereken sorunlu alanları dikkate alınarak, bunlara yönelik ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri plana yansıtıldı.
Türkiye'nin potansiyelini ve insanların yeteneklerini harekete geçirerek kalkınma sürecinin hızlandırılması amacıyla hazırlanan ve 2014-2018 dönemini kapsayan 10. Kalkınma Planı, 2023 hedefleri doğrultusunda toplumu yüksek refah seviyesine ulaştırma yolunda önemli bir kilometre taşı olacak. 10. Kalkınma Planı'yla Türkiye'nin uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmiş ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanıyor. Kalkınma Planı'nın hedef ve politikalarını içeren dört ana bölümünden ilki olan “Nitelikli İnsan, Güçlü Toplum” başlığı altında, insan için ve insanla beraber kalkınma yaklaşımının hayata geçirilmesi ve gelişmişliğin toplumun farklı kesimlerine yaygınlaştırılması amacıyla uygulanacak politikalara yer verildi. Burada, insan haklarının ve bireysel özgürlüklerin adil ve hızlı çalışan bir hukuk sistemiyle garanti altına alındığı; etkili, öngörülebilir ve kurumsallaşmış kamu politikaları ile fırsat eşitliği sunan; erişilebilir ve nitelikli kamu hizmetleriyle desteklenen toplumsal ve idari bir yapının oluşturulması amaçlanıyor.

“Yenilikçi Üretim, İstikrarlı Yüksek Büyüme” ikinci başlığı altında üretimde yapısal dönüşüme ve refah artışına yönelik hedef ve politikalar ele alındı. Sermaye birikimi ve sanayileşme sürecinin hızlandırılması; yurtiçi tasarruflar, üretken yatırımlar ve üretim faktörlerinin verimlilik düzeylerinin artırılması; cari açığın kalıcı bir şekilde makul düzeylere çekilmesi; ekonominin yenilikçi ve ithalat bağımlılığı azalmış bir yapıya dönüştürülmesi hedefleniyor. Bu dönüşüm sürecinde Türkiye'de yenilik üretme kapasitesinin yükseltilmesi, yeniliklerin mevcut üretim yapısıyla bütünleştirilerek üretim yapısında dönüşümün sağlanması öngörülüyor.

Planın hedef ve politikalarının üçüncü temel bölümü olan “Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre” başlığı altında çevreye duyarlı yaklaşımların sosyal ve ekonomik faydalarının artırılması, insanların şehirlerde ve kırsal alanlarda yaşam kalitesinin sürdürülebilir bir şekilde yükseltilmesi ile bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması kapsamındaki hedef ve politikalara yer verildi. Sosyoekonomik uyumun güçlendirilmesi ve topyekun kalkınmanın sağlanması, bölge ve şehirlerin potansiyellerinin değerlendirilerek rekabet güçlerinin geliştirilmesi hedefleniyor. Yerleşimlerde temel yaşam kalitesine yönelik standartların oluşturulması; düşük gelirli bölge ve şehirler başta olmak üzere ulaştırma, lojistik ve iletişim altyapısı iyileştirilerek piyasalara ve kamu hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması; gelişmiş bölge ve şehirlerin küresel ekonomiyle bütünleşmesinin güçlendirilmesi öngörülüyor.

Kalkınmanın dış dinamikleri ile ülkemizin ikili, bölgesel ve çok taraflı ilişkilerindeki temel öncelik ve politikaları, “Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği” başlığı altında ele alındı. Ayrıca, 2023 hedeflerine ve 10. Kalkınma Planı'nın amaçlarına ulaşılabilmesi açısından önem taşıyan, temel yapısal sorunlara çözüm olacak, dönüşüm sürecine katkıda bulunacak, kurumlar arası etkin koordinasyon ve sorumluluk gerektiren kritik reform alanları için 25 adet “Öncelikli Dönüşüm Programı” planda yer alıyor.

Plan döneminde ekonominin potansiyel büyüme hızının artırılarak yıllık ortalama yüzde 5,5 büyüme sağlanması, 2018 yılında GSYH'nın 1,3 trilyon dolara ulaşması, kişi başına gelirin 16 bin dolara yükselmesi, enflasyonun yüzde 4,5'e düşürülmesi, ihracatın 277 milyar dolara çıkarılması, cari işlemler açığının GSYH'ya oranının yüzde 5,2'ye düşürülmesi hedefleniyor. Plan döneminde ilave 4 milyon istihdam oluşturulması ve işsizlik oranının dönem sonunda yüzde 7,2'ye düşürülmesi öngörülüyor. Ayrıca, plan dönemi boyunca mali disipline titizlikle uyularak plan dönemi sonunda kamu kesimi borçlanma gereğinin GSYH'ya oranının yüzde 0,5'e düşürülmesi, program tanımlı kamu kesimi faiz dışı fazlasının ise yüzde 1'e yükseltilmesi hedefleniyor.