Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru sonucu, derdest bir dava ile ilgili olarak hak ihlali tesbitinde bulundu, ortalık karıştı, gereksiz bir siyasal gerginlik oluştu.

AİHM'deki dava sayısı ve hak ihlalleri kararlarındaki trajik artışın önünü kesmek için, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunma olanağı tanındı.

Günü kurtarma amacına uygun olsa da -hukuk kalitesi bakımından, uygulamada sorun çıkarma potansiyeli yüksek- bu değişikliğin sonucunda, Anayasa Mahkemesi, dosya yoğunluğu bakımından, kısa zamanda, nerdeyse, mahal mahkemelerinin istiap haddine ulaştı.

Anayasa Mahkemesi, yeni duruma uygun teşkilatlanmaya çalışmış olsa da, mevcut ve potansiyel başvuruları sayısal anlamda, yeterli süratte karşılama imkanlarına sahip bulunmamakta.
Binlerce dosya üzerinden, "temel hak" ihlallerii ile ilgili istikrarlı içtihat üretmekte zorluklar otaya çıkıyor.

Temel hak ve özgürlüklerin korunması bakımından, Anayasa, gerekli donanıma sahip.

Madde 90 son fıkrasında, 2004 yılında yapılan değişiklikle,temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası anlaşmaların kanunların üstünde olduğu düzenlemesi, yeterli güvenceyi sağlıyor.

Yargısal süreçte, Anayasa'nın bu madde hükmü ile, uluslararası standartta hak ve özgürlük temelli içtihatlar inşa etmek mümkün.

Bu madde doğrultusunda konu tamamen yargının insiyatifinde. Yer bakımından yetkili ve görevli Türk yargısı, bu madde doğrultusunda, yargılama yapmak zorunda. Anayasa Mahkemesi de, bireysel başvurularda, Anayasa m.90 son fıkrasını, kararlarına esas alıyor. Aynı madde, davaları esastan gören mahkemeleri de evveliyetle bağlıyor. Anayasa Mahkemesi ve esas mahkeme, temel hak ve özgürlükler bakımından, Anayasa'nın aynı maddesine dayanmak yükümlülüğünde.

Davanın esasına bakan mahkemelerin de tarafların "temel hak ve özgürlü
klerini", Anayasa Mahkemesi kadar gözetme sorumluluğu var. Anayasa hükümlerini uygulama bakımından, Anayasa Mahkemesinin diğer mahkemelere nazaran önceliğine/üstünlüğüne dair bir hüküm yok. Davanın esası bakımından ilgili yargı mercileri, iç hukuk sürecinde, Anayasa'nın bu hükmünü uygulamada, insiyatif almak suretiyle, içtihat istikrarı oluşturdakları oranda, Anayasa Mahkemesine ve AHİM' e yapılacak bireysel başvurulara gerek kalmayacaktır.

Helin Tanış